Współczesna rzeczywistość w przestrzeni oświaty, kultury i technologii to fascynujący lecz trudny czas ustawicznych zmian, nieuniknionych innowacji i okres globalnych przeobrażeń społecznych i kulturowych. Synonimem przyszłości staje się pojęcie postępu, który tożsamy jest z ciągłym przekraczaniem granic – tych fizycznych, geograficznych, ale i ludzkich granic zdolności, kreatywności, sprawności fizycznej i możliwości umysłu. Szeroko pojęte zmiany każdej z dziedzin życia pociągają za sobą konsekwencję zdobywania nowych, niekiedy niezwykle trudnych umiejętności, ustawicznej nauki, nowoczesnych reguł, tworzenia nowych idei, nieustannego samorozwoju. 

Określone zmiany – bez względu na indywidualne oceny ich waloru i niezależnie od generowanych obaw i kontrowersji – są nieuniknione. Dynamiki rozwoju nie można już zatrzymać – wręcz przeciwnie, to ona ukierunkowuje teraźniejszość edukacyjną w stronę ciągłego postępu, który wobec uczniów i nauczycieli rodzi nowe oczekiwania i generuje tak naturalne obawy i poczucie zagubienia, będąc jednocześnie powodem do ustawicznego (samo)kształcenia. Dzisiejszym problemem edukacji i wszystkich jej podmiotów nie jest bowiem dostęp do wiedzy, lecz nadmiar informacji i brak umiejętności korzystania z jej źródeł w sposób umiejętny i rzetelny.

Konsekwencją współczesności jest zmiana paradygmatu szkoły i edukacji oraz potrzeba mentora – nauczyciela, który może stać się „drogowskazem” na „rozdrożach” zadań edukacyjnych i zawodowych, teraźniejszych i przyszłych ról społecznych, który nie nakazuje lecz doradza, nie wymusza lecz poleca, uczy wolności samostanowienia o sobie i czyni„wędrowca” bycia świadomym swoich wyborów. Celami procesów edukacyjnych i jednymi z najważniejszych zadań współczesnej szkoły powinny być więc: wsparcie nauczyciela i ucznia w diagnozie ich indywidualnych potencjałów i zdolności, poszanowanie ich autonomii, zrozumienie ich podmiotowości, wyrównywanie szans i barier edukacyjnych, pomoc w wyrażaniu siebie przy jednoczesnym rozwoju umiejętności współpracy i integracji uczniów i grona pedagogicznego. Przede wszystkim jednak priorytetami dzisiejszej edukacji powinny być: szeroko pojęta indywidualizacja kształcenia i współpraca międzypokoleniowa oraz odrzucenie encyklopedyzmu. Przed współczesną szkołą stoją więc niezwykle trudne problemy, a realizacja wszystkich postulatów edukacji przyszłości i osiągnięcie tak złożonych kierunków działań edukacyjnych zależy przede wszystkim od zdolności, umiejętności, kreatywności i innowacji nauczycieli. Edukacja jak nigdy dotychczas potrzebuje innowatorów i twórców, nauczycieli gotowych projektować zmiany i/lub podejmować współpracę w procesie wprowadzania zmian. Autorskie programy i innowacje pedagogiczne, indywidualny styl pracy nauczyciela i ucznia oraz alternatywny profil działań dydaktyczno-wychowawczych w szkole napędzają zmiany w edukacji.

Nauczyciel i uczeń to dwie podmiotowe idee trwale wpisujące się w ideały pedagogiki, jednak ich istotą niezmiennie pozostaje komplementarność. Mimo niekiedy radykalnych zmian ról społeczno-zawodowych ucznia i nauczyciela, walor ich relacji edukacyjnych zawsze uzależniony jest od współpracy międzypokoleniowej, a efekty ich pracy i realizacji ich zadań są współzależne. Rozwój umiejętności i zdolności, pasji i zainteresowań ucznia w znacznym stopniu uzależniony jest bowiem od szeroko pojętych kompetencji, kwalifikacji i cech osobowości nauczyciela. Umiejętności i zdolności, pasje i zainteresowania oraz potrzeby i pragnienia ucznia są wyzwaniem dla wiedzy, umiejętności i wrażliwości nauczyciela. Jak często porażka ucznia stanowi klęskę dla nauczyciela? Jak często brak kompetencji nauczyciela znajduje swoje odzwierciedlenie w braku umiejętności ucznia? Ponadto to nauczyciel wraz ze swoim uczniem kształtuje kulturę szkoły i szeroko pojętą przestrzeń edukacyjną, popychając ją w kierunku zmian.
 

Nauczyciel, by stać się kreatorem szkolnych zmian potrzebuje akceptacji, uznania i zaufania ze strony innych ludzi (uczniów i ich rodziców oraz dyrekcji szkoły i grona pedagogicznego) oraz stworzenia szans rozwoju (także w postaci szkoleń i udziału w projektach, konferencjach i sympozjach naukowych). Jego osiągnięcia i wprowadzane zmiany zdeterminowane są również korzystnymi warunkami pracy oraz możliwością wykorzystania własnego potencjału w pracy zawodowej, rozwoju i awansie. Niebagatelne znaczenie dla rozwoju nauczyciela ma również społeczna ocena jego osiągnięć zawodowych i autorytet osobowy oraz możliwość zachowania autonomii. Naturalną potrzebą nauczyciela w procesie wprowadzania innowacji jest również poczucie prestiżu i godności oraz gratyfikacja (nie tylko społeczna) ze strony dyrekcji.
 

Dla rozwoju innowacyjności nauczyciela nie bez znaczenia pozostaje edukacyjny walor i szczery charakter relacji społecznych panujących w szkole - barierę dla wprowadzanych przez nauczyciela innowacji może stanowić obecność stereotypów w edukacji, błędnych opinii i krzywdzących ocen oraz zjawisko stygmatyzacji jego nieprzeciętnego stylu pracy, profilu osobowościowego, światopoglądu. Szkoła, jako środowisko pracy nauczyciela i ucznia oraz istniejące na jej płaszczyźnie relacje interpersonalne i opinie społeczne przypominają często „gabinet luster”, w którym postać innowacyjnego nauczyciela może spotykać się ostracyzmem wobecwprowadzanych przezeń alternatyw oraz z brakiem tolerancji wobec jego zaangażowania w szeroko pojęte zmiany. 

Jedynie pełna akceptacja indywidualności i zdolności nauczyciela staje się przyczynkiem wprowadzania alternatyw i innowacji w edukacji systemowej i daje szansę zmiany myślenia o oświacie i relacjach dydaktyczno-wychowawczych, których celem zawsze powinno być wyłuskanie tego, co jest najcenniejsze (w nauczycielu i uczniu).

Kultura „szkoły przyszłości” zdeterminowana jest indywidualnymi możliwościami, ambicjami i aspiracjami nauczycieli i uczniów, którzy gotowi są odrzucić dotychczasowe reguły i realizować inicjatywy oddolne. Zmiana całego systemu wydaje się być wręcz niemożliwa, jednak to od niewielkich kroków zaczyna się niezwykła przygoda, a każdą podróż rozpoczyna pierwszy krok!