

Autor: Kamila Lorek
Nauczyciel wobec wyzwań współczesności
Współczesna rzeczywistość w przestrzeni oświaty, kultury i technologii to fascynujący lecz trudny czas ustawicznych zmian, nieuniknionych innowacji i okres globalnych przeobrażeń społecznych i kulturowych. Synonimem przyszłości staje się pojęcie postępu, który tożsamy jest z ciągłym przekraczaniem granic – tych fizycznych, geograficznych, ale i ludzkich granic zdolności, kreatywności, sprawności fizycznej i możliwości umysłu. Szeroko pojęte zmiany każdej z dziedzin życia pociągają za sobą konsekwencję zdobywania nowych, niekiedy niezwykle trudnych umiejętności, ustawicznej nauki, nowoczesnych reguł, tworzenia nowych idei, nieustannego samorozwoju.
Określone zmiany – bez względu na indywidualne oceny ich waloru i niezależnie od generowanych obaw i kontrowersji – są nieuniknione. Dynamiki rozwoju nie można już zatrzymać – wręcz przeciwnie, to ona ukierunkowuje teraźniejszość edukacyjną w stronę ciągłego postępu, który wobec uczniów i nauczycieli rodzi nowe oczekiwania i generuje tak naturalne obawy i poczucie zagubienia, będąc jednocześnie powodem do ustawicznego (samo)kształcenia. Dzisiejszym problemem edukacji i wszystkich jej podmiotów nie jest bowiem dostęp do wiedzy, lecz nadmiar informacji i brak umiejętności korzystania z jej źródeł w sposób umiejętny i rzetelny.
Konsekwencją współczesności jest zmiana paradygmatu szkoły i edukacji oraz potrzeba mentora – nauczyciela, który może stać się „drogowskazem” na „rozdrożach” zadań edukacyjnych i zawodowych, teraźniejszych i przyszłych ról społecznych, który nie nakazuje lecz doradza, nie wymusza lecz poleca, uczy wolności samostanowienia o sobie i czyni„wędrowca” bycia świadomym swoich wyborów. Celami procesów edukacyjnych i jednymi z najważniejszych zadań współczesnej szkoły powinny być więc: wsparcie nauczyciela i ucznia w diagnozie ich indywidualnych potencjałów i zdolności, poszanowanie ich autonomii, zrozumienie ich podmiotowości, wyrównywanie szans i barier edukacyjnych, pomoc w wyrażaniu siebie przy jednoczesnym rozwoju umiejętności współpracy i integracji uczniów i grona pedagogicznego. Przede wszystkim jednak priorytetami dzisiejszej edukacji powinny być: szeroko pojęta indywidualizacja kształcenia i współpraca międzypokoleniowa oraz odrzucenie encyklopedyzmu. Przed współczesną szkołą stoją więc niezwykle trudne problemy, a realizacja wszystkich postulatów edukacji przyszłości i osiągnięcie tak złożonych kierunków działań edukacyjnych zależy przede wszystkim od zdolności, umiejętności, kreatywności i innowacji nauczycieli. Edukacja jak nigdy dotychczas potrzebuje innowatorów i twórców, nauczycieli gotowych projektować zmiany i/lub podejmować współpracę w procesie wprowadzania zmian. Autorskie programy i innowacje pedagogiczne, indywidualny styl pracy nauczyciela i ucznia oraz alternatywny profil działań dydaktyczno-wychowawczych w szkole napędzają zmiany w edukacji.
Nauczyciel i uczeń to dwie podmiotowe idee trwale wpisujące się w ideały pedagogiki, jednak ich istotą niezmiennie pozostaje komplementarność. Mimo niekiedy radykalnych zmian ról społeczno-zawodowych ucznia i nauczyciela, walor ich relacji edukacyjnych zawsze uzależniony jest od współpracy międzypokoleniowej, a efekty ich pracy i realizacji ich zadań są współzależne. Rozwój umiejętności i zdolności, pasji i zainteresowań ucznia w znacznym stopniu uzależniony jest bowiem od szeroko pojętych kompetencji, kwalifikacji i cech osobowości nauczyciela. Umiejętności i zdolności, pasje i zainteresowania oraz potrzeby i pragnienia ucznia są wyzwaniem dla wiedzy, umiejętności i wrażliwości nauczyciela. Jak często porażka ucznia stanowi klęskę dla nauczyciela? Jak często brak kompetencji nauczyciela znajduje swoje odzwierciedlenie w braku umiejętności ucznia? Ponadto to nauczyciel wraz ze swoim uczniem kształtuje kulturę szkoły i szeroko pojętą przestrzeń edukacyjną, popychając ją w kierunku zmian.
Określone zmiany – bez względu na indywidualne oceny ich waloru i niezależnie od generowanych obaw i kontrowersji – są nieuniknione. Dynamiki rozwoju nie można już zatrzymać – wręcz przeciwnie, to ona ukierunkowuje teraźniejszość edukacyjną w stronę ciągłego postępu, który wobec uczniów i nauczycieli rodzi nowe oczekiwania i generuje tak naturalne obawy i poczucie zagubienia, będąc jednocześnie powodem do ustawicznego (samo)kształcenia. Dzisiejszym problemem edukacji i wszystkich jej podmiotów nie jest bowiem dostęp do wiedzy, lecz nadmiar informacji i brak umiejętności korzystania z jej źródeł w sposób umiejętny i rzetelny.
Konsekwencją współczesności jest zmiana paradygmatu szkoły i edukacji oraz potrzeba mentora – nauczyciela, który może stać się „drogowskazem” na „rozdrożach” zadań edukacyjnych i zawodowych, teraźniejszych i przyszłych ról społecznych, który nie nakazuje lecz doradza, nie wymusza lecz poleca, uczy wolności samostanowienia o sobie i czyni„wędrowca” bycia świadomym swoich wyborów. Celami procesów edukacyjnych i jednymi z najważniejszych zadań współczesnej szkoły powinny być więc: wsparcie nauczyciela i ucznia w diagnozie ich indywidualnych potencjałów i zdolności, poszanowanie ich autonomii, zrozumienie ich podmiotowości, wyrównywanie szans i barier edukacyjnych, pomoc w wyrażaniu siebie przy jednoczesnym rozwoju umiejętności współpracy i integracji uczniów i grona pedagogicznego. Przede wszystkim jednak priorytetami dzisiejszej edukacji powinny być: szeroko pojęta indywidualizacja kształcenia i współpraca międzypokoleniowa oraz odrzucenie encyklopedyzmu. Przed współczesną szkołą stoją więc niezwykle trudne problemy, a realizacja wszystkich postulatów edukacji przyszłości i osiągnięcie tak złożonych kierunków działań edukacyjnych zależy przede wszystkim od zdolności, umiejętności, kreatywności i innowacji nauczycieli. Edukacja jak nigdy dotychczas potrzebuje innowatorów i twórców, nauczycieli gotowych projektować zmiany i/lub podejmować współpracę w procesie wprowadzania zmian. Autorskie programy i innowacje pedagogiczne, indywidualny styl pracy nauczyciela i ucznia oraz alternatywny profil działań dydaktyczno-wychowawczych w szkole napędzają zmiany w edukacji.
Nauczyciel i uczeń to dwie podmiotowe idee trwale wpisujące się w ideały pedagogiki, jednak ich istotą niezmiennie pozostaje komplementarność. Mimo niekiedy radykalnych zmian ról społeczno-zawodowych ucznia i nauczyciela, walor ich relacji edukacyjnych zawsze uzależniony jest od współpracy międzypokoleniowej, a efekty ich pracy i realizacji ich zadań są współzależne. Rozwój umiejętności i zdolności, pasji i zainteresowań ucznia w znacznym stopniu uzależniony jest bowiem od szeroko pojętych kompetencji, kwalifikacji i cech osobowości nauczyciela. Umiejętności i zdolności, pasje i zainteresowania oraz potrzeby i pragnienia ucznia są wyzwaniem dla wiedzy, umiejętności i wrażliwości nauczyciela. Jak często porażka ucznia stanowi klęskę dla nauczyciela? Jak często brak kompetencji nauczyciela znajduje swoje odzwierciedlenie w braku umiejętności ucznia? Ponadto to nauczyciel wraz ze swoim uczniem kształtuje kulturę szkoły i szeroko pojętą przestrzeń edukacyjną, popychając ją w kierunku zmian.
Jednak...
Nauczyciel, by stać się kreatorem szkolnych zmian potrzebuje akceptacji, uznania i zaufania ze strony innych ludzi (uczniów i ich rodziców oraz dyrekcji szkoły i grona pedagogicznego) oraz stworzenia szans rozwoju (także w postaci szkoleń i udziału w projektach, konferencjach i sympozjach naukowych). Jego osiągnięcia i wprowadzane zmiany zdeterminowane są również korzystnymi warunkami pracy oraz możliwością wykorzystania własnego potencjału w pracy zawodowej, rozwoju i awansie. Niebagatelne znaczenie dla rozwoju nauczyciela ma również społeczna ocena jego osiągnięć zawodowych i autorytet osobowy oraz możliwość zachowania autonomii. Naturalną potrzebą nauczyciela w procesie wprowadzania innowacji jest również poczucie prestiżu i godności oraz gratyfikacja (nie tylko społeczna) ze strony dyrekcji.
Czy współczesna szkoła gotowa jest na zmiany i alternatywy?
Czy współczesna przestrzeń edukacyjna nie deprecjonuje tych,
którzy owe zmiany i alternatywy wprowadzają?
Dla rozwoju innowacyjności nauczyciela nie bez znaczenia pozostaje edukacyjny walor i szczery charakter relacji społecznych panujących w szkole - barierę dla wprowadzanych przez nauczyciela innowacji może stanowić obecność stereotypów w edukacji, błędnych opinii i krzywdzących ocen oraz zjawisko stygmatyzacji jego nieprzeciętnego stylu pracy, profilu osobowościowego, światopoglądu. Szkoła, jako środowisko pracy nauczyciela i ucznia oraz istniejące na jej płaszczyźnie relacje interpersonalne i opinie społeczne przypominają często „gabinet luster”, w którym postać innowacyjnego nauczyciela może spotykać się ostracyzmem wobecwprowadzanych przezeń alternatyw oraz z brakiem tolerancji wobec jego zaangażowania w szeroko pojęte zmiany.
Jedynie pełna akceptacja indywidualności i zdolności nauczyciela staje się przyczynkiem wprowadzania alternatyw i innowacji w edukacji systemowej i daje szansę zmiany myślenia o oświacie i relacjach dydaktyczno-wychowawczych, których celem zawsze powinno być wyłuskanie tego, co jest najcenniejsze (w nauczycielu i uczniu).
Kultura „szkoły przyszłości” zdeterminowana jest indywidualnymi możliwościami, ambicjami i aspiracjami nauczycieli i uczniów, którzy gotowi są odrzucić dotychczasowe reguły i realizować inicjatywy oddolne. Zmiana całego systemu wydaje się być wręcz niemożliwa, jednak to od niewielkich kroków zaczyna się niezwykła przygoda, a każdą podróż rozpoczyna pierwszy krok!
KOMENTARZE
PODOBNE WPISY
Zapraszamy Was na cykl artykułów wybitnych specjalistów ...
Zapraszamy Was na cykl artykułów wybitnych specjalistów ...
Zapraszamy Was na cykl artykułów wybitnych specjalistów ...